Jak walczyć z insulinoopornością

Insulinooporność często towarzyszy nadwadze i otyłości, zawsze występuje w cukrzycy typu 2 oraz w cukrzycy ciężarnych, pojawia się także w cukrzycy typu 1 oraz w nadciśnieniu tętniczym. Za jej produkcję odpowiada trzustka, a konkretnie komórki beta wysp trzustkowych. Insulina jest hormonem, który ma kluczowe zadanie w prawidłowym metabolizmie cukrów. Energia wytwarzana przez nasze komórki może powstać tylko przy pomocy cukru prostego, czyli glukozy. Wiele osób bagatelizuje swoje początkowe dolegliwości, tłumacząc się brakiem czasu lub motywacji, często ignorując objawy organizmu, takie jak przewlekłe zmęczenie, chęć na słodkie, nie tylko po posiłkach oraz nadmierną senność po spożyciu pokarmu. Może być to błędem tymczasem te objawy mogą wskazywać, że zmagamy się z insulinoopornością.

Co to jest odporność na insulinę?

Insulinooporność to nic innego jak stan obniżonej podatności tkanek naszego organizmu głównie mięśni szkieletowych oraz komórek wątroby na insulinę. Hormon ten wytwarzanym jest
w trzustce. Schorzenie  dotyczy głównie osób w średnim i starszym wieku. Niestety, w ciągu ostatnich lat insulinooporność rozpoznawana jest coraz częściej wśród dzieci i młodzieży. Najważniejsze jest żeby nie mylić skutków z przyczynami i czynnikami towarzyszącymi. Przyczyną jest nadmierna masa ciała
i niedostateczna aktywność fizyczna, skutkiem (a nie przyczyną) powyższych nieprawidłowości jest insulinooporność (ściślej zmniejszona wrażliwość na insulinę). Czynnikiem towarzyszącym (ale nie przyczyną otyłości) są uwarunkowania genetyczne i choroby zmniejszające wrażliwość na insulinę. Wzrost zapadalności na choroby związane z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej wiąże się ze zmianą stylu życia na zdecydowanie bardziej bierny oraz zmianą diety na wysokotłuszczową
i wysokokaloryczną. Nierozpoznana insulinooporność prowadzi zazwyczaj do stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2. Schorzenia te wiążą się z rozwojem takich powikłań, jak zaburzenia widzenia, zaburzenia czucia, zaburzenia krążenia itd.

Objawy oporności na insulinę

Niestety, objawy, które towarzyszą insulinooporności, nie są na tyle specyficzne i dotkliwe, by prowadzić do łatwej i szybkiej diagnozy. Często je bagatelizujemy. Do objawów, które mogą wskazywać oporność na insulinę, należą: wzmożony apetyt, senność, stany depresyjne, wzrost masy ciała, zwiększenie tkanki tłuszczowej (zwłaszcza brzusznej), ciemniejsza skóra na określonych częściach ciała, takich jak pachy, kark, kolana, łokcie; zjawisko to nazywane jest rogowaceniem ciemnym, nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom cukru oraz trójglicerydów w badaniach laboratoryjnych.

Test i diagnoza

Insulinooporność można zbadać kilkoma metodami. Większość z nich nie jest używana do celów diagnostycznych na szeroką skalę ze względu m.in. na koszt czy trudność przeprowadzenia takiego badania. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy ze swojej oporności na insulinę, ponieważ często przebiega ona bezobjawowo. Insulinooporność można rozpoznać z użyciem wskaźnika HOMA-IR, który oblicza się na podstawie oznaczeń insuliny i glukozy na czczo.

W praktyce klinicznej wykonuje się często test doustnego obciążenia glukozą, z jednoczesnym oznaczeniem glikemii i insulinemii (stężeń glukozy i insuliny we krwi). Nie jest to metoda doskonała, ale bazuje na niej również wiele poważnych opracowań naukowych. Często w praktyce klinicznej do stwierdzenia insulinooporności wystarczy lekarzowi charakterystyczny obraz kliniczny: hiperglikemia, zaburzenia profilu lipidowego, otyłość brzuszna i nadciśnienie tętnicze.

Zagrożenia związane z opornością na insulinę

• cukrzyca typu 2.,

• zaburzenia lipidowe prowadzące do miażdżycy,

• nadciśnienie tętnicze,

• zwiększone gromadzenie tłuszczów w wątrobie i rozwój niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby,

• wzrost stężenia kwasu moczowego (dna moczanowa),

• zaburzenia oddychania podczas snu.

Leczenie i zapobieganie odporności na insulinę

Dieta na insulinooporność

Dieta powinna się opierać na zdrowych, nieprzetworzonych produktach spożywczych, bez obecności cukru dodanego, konserwantów, niezdrowych tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans. Powinna zawierać duże ilość warzyw, roślin strączkowych, ryb, zdrowego tłuszczu, orzechy, mięso, nabiał, jaja, owoce oraz produkty pełnoziarniste. Powinniśmy wypijać również ok.1,5l wody każdego dnia.

Należy wyeliminować słodycze; produkty z białej mąki, słodkie napoje oraz alkohol. Nie należy eliminować zdrowych produktów, jeśli nie ma wyraźnych zaleceń ze strony lekarza lub dietetyka wynikających z obecności innych zaburzeń takich jak alergie, nietolerancje pokarmowe czy choroby autoimmunologiczne.

Sport i oporność na insulinę

Zaleca się stosowanie codziennie minimum 30 minut aktywności fizycznej w celu uwrażliwienia tkanek na działanie insuliny. Aktywność powinna być dopasowana do możliwości, wieku oraz stanu zdrowia. Zaleca się spacery, nordic walking, jogging, jazdę na rowerze, pływanie, jogę, fitness oraz umiarkowany trening siłowy. Wysiłek powinien być wykonywany na poziomie 40-60% tętn maksymalnego, nie przekraczając 85% tętna maksymalnego.

Pamiętajmy, że lepsza jest jakakolwiek aktywność zamiast żadnej. Dlatego nawet jeśli nie mamy czasu na codzienne treningi, bądźmy aktywni każdego dnia,. Zamiast dojechać do samego celu autobusem wysiądź przystanek wcześniej i przejdź się pieszo. Wybierz do pracy rower zamiast auta jeśli to możliwe, schody zamiast windy.

Insulinooporność i suplementy

Standardowym preparatem przy insulinooporności jest metformina. Jej działanie polega na uwrażliwieniu tkanek obwodowych na działanie insuliny, hamowaniu wchłaniania glukozy oraz obniżaniu wytwarzania glukozy w wątrobie. Trzeba jednak pamiętać
o przeciwwskazaniach do użycia tego leku, jakimi są chociażby choroby nerek, ciężkie stany odwodnienia, niewydolność serca, ciąża oraz karmienie piersią, choć wedle najnowszych wytycznych, lek ten jest bezpieczny w stosowaniu u tych grup kobiet.

Jakie suplementy mogą poprawić wrażliwość na insulinę?

Witamina D3 – suplementy zawierające witaminę D₃ (czytaj więcej o witaminie D). Mają one znaczenie w zwiększaniu wrażliwości komórek na działanie insuliny, ponieważ witamina D₃ zwiększa wchłanianie wapnia, którego niedobory mogą prowadzić do powstania insulinooporności obwodowej.

Omega 3 – kwasy omega 3 działają przeciwzapalnie. Powoduje to, że zwiększają wrażliwość komórek na insulinę, m.in. dzięki temu, że nie dopuszczają do zaburzeń w przekazywaniu sygnału z receptora insulinowego wywoływanego przewlekłym stanem zapalnym

Kwas liponowy – ego działanie polega na pobudzaniu utleniania kwasów tłuszczowych, co zapobiega ich akumulacji, która zmniejsza wrażliwość komórek na działanie insuliny.

Złe nawyki żywieniowe oraz trybu siedzący tryb życia doprowadziły do rozpowszechnienia się zaburzeń metabolicznych prawie na skalę epidemii i to nie tylko w krajach rozwiniętych, lecz także w tych uboższych regionach świata. Zaburzenia glikemii objawiające się insulinoopornością, czyli opornością tkanek na działanie hormonu insuliny, to niewątpliwie choroby XXI wieku wraz z otyłością.  W przypadku chorób związanych z nieprawidłową wrażliwością na insulinę, aktywność fizyczna i właściwe nawyki żywieniowe są trudne do przecenienia, gdyż zapobiegają nasilaniu się zaburzeń. Nie chodzi o to, by schudnąć jakąkolwiek metodą, ale żeby szło to w parze ze zdrowiem. Dobrze wypada ograniczenie
w diecie węglowodanów już do 30% całej kaloryczności jadłospisu. Warto także bazować na produktach o niskim indeksie glikemicznym.