Jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych składników pożywienia ostatnich lat – gluten bo o nim mowa. Wiele osób wyklucza zawierające go produkty, a osoby, które jeszcze tego nie zrobili, zastanawiają się, czy nie pora na poważną zmianę w żywieniu. Czy naprawdę jest się czego obawiać? Czym jest nietolerancja glutenu, a czym uczulenia na ten produkt? Glutenem nazywamy mieszaninę białek występujących w ziarnach pszenicy, żyta czy jęczmienia, która może narobić niezłego bałaganu w naszym przewodzie pokarmowym. Nadaje on kleistość i jest czynnikiem warunkującym udane, puszyste wypieki. Jednak niektóre z białek wchodzących w skład podstawowych zbóż mogą być zagrożeniem dla zdrowia osób z chorobą genetyczną, jaką jest celiakia. Jednakże gluten jest substancją złożoną i w każdym z tych zbóż ma nieco inną budowę.

Co nie zmienia faktu, że to właśnie gluten, który jest bardzo trudny do strawienia, o ile w ogóle jest to możliwe, powoduje największe spustoszenie w naszym organizmie. Badania naukowe dowodzą, że zalegający w jelitach gluten może doprowadzić do „rozszczelnienia” jelita na poziomie międzykomórkowym, a w konsekwencji wywołać zespół cieknącego jelita.  Osoby, które cierpią
z jakichkolwiek powodów na zespół jelita drażliwego powinny bezwzględnie unikać glutenu. Więc okazuje się, że gluten może być niezdrowy dla każdego z nas niezależnie od tego czy tolerujemy go czy też nie.

Nietolerancja glutenu

Nietolerancja glutenu to tylko jedna z atrakcji, którą może zafundować nam ten składnik pożywienia. Możemy mieć też do czynienia z uczuleniem na gluten. Nie należy go mylić z celiakią. Są to zupełnie inne choroby. Gluten jest jednym z najczęściej uczulających składników pożywienia około 10-25% alergików pokarmowych jest uczulonych właśnie na to białko roślinne. Nietolerancja polega na wytwarzaniu przeciwciał gliadyny – składnika glutenu. To właśnie obecność tych przeciwciał może doprowadzić do rozwoju choroby celiakii oraz uszkodzenia kosmków jelitowych.

Coraz większym problemem jest też nadwrażliwość na gluten. Dolegliwość tę stwierdza się
w przypadku, kiedy badania diagnostyczne wykluczają celiakie i alergię oraz nie obserwuje się zaniku kosmków jelitowych, jednakże występują uciążliwe objawy. Nadwrażliwość na gluten często jest mylona z zespołem jelita drażliwego. Produkty, których należy unikać przy nietolerancji glutenu to:

• produkty zbożowe z pszenicy, owsa, jęczmienia i żyta (kasze, makarony, płatki)

• pieczywo (każde, o ile nie jest oznaczone jako bezglutenowe)

• ciasta, ciastka, drożdżówki upieczone z niedozwolonej mąki

• niskiej jakości produkty mięsne: kiełbasy, kaszanka, pasztetowa, parówki, mielonki, pasztety

• zupy, sosy w proszku

• musztardy i majonezy

• produkty zawierające słód i ekstrakt słodowy

• panierowana żywność, wyroby garmażeryjne

Celiakia

Dzięki postępowi badań i obserwacjom klinicznym wiemy, że celiakia nie jest tylko chorobą jelit,
a całego ustroju, wywołaną przez uwarunkowaną genetycznie nieprawidłową odpowiedź immunologiczną organizmu na spożywany gluten. Celiakia może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej diagnozowana jest u dzieci. Klasyczna postać choroby objawia się biegunką, wzdęciami brzucha i chudnięciem. U dzieci często występują zaburzenia wzrostu.

Kobiety zapadają nawet dwa razy częściej na celiakię niż mężczyźni. Bardziej narażeni na tę chorobę są też mieszkańcy krajów, gdzie podstawowym produktem spożywczym są zboża. Badania przesiewowe przeprowadzone u dawców krwi w Europie i USA wykazały, że bezobjawowa choroba trzewna występuje z częstością od 1 do 3 przypadków na 100 mieszkańców. Według szacunków około 1% populacji choruje na celiakię, zaś na jednego pacjenta z rozpoznaniem tej choroby, przypada w Europie od 7 do 10 niezdiagnozowanych przypadków. Osoby dotknięte celiakią, nie mogą jeść glutenu. Ich organizm reaguje wytworzeniem reakcji immunologicznej na tę grupę białek. Najprościej mówiąc – są na niego uczulone. Choroba w skrajnych przypadkach powoduje zanik kosmków jelitowych, co uniemożliwia wchłanianie składników odżywczych z pokarmu. Dlatego osoby cierpiące na tę dolegliwość, muszą przejść na restrykcyjną dietę.

Alergia na gluten

Alergia na gluten nie jest tym samym co celiakia, ale obie choroby należą do grupy nietolerancji pokarmowych. Jest to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na białka obecne w pszenicy, w tym gluten. Alergię pokarmową na pszenicę najczęściej obserwuje się u dzieci. Część chorych
w czasie dojrzewania „wyrasta” z tej alergii. Alergia na gluten występuje stosunkowo często – aż 10 do nawet 20 procent osób z alergią pokarmową ma objawy uczulenia na gluten. Mogą występować zarówno w ciągu kilku minut po kontakcie z alergenem, jak i w późniejszym czasie. Nietolerancja glutenu objawy obejmują:

• nudności i wymioty

• biegunkę

• podrażnienie jamy ustnej i gardła

• pokrzywkę skórną

• wodnisty katar czy trudności w oddychaniu

Leczenie alergii na gluten polega m.in. na wykluczeniu tego zboża z jadłospisu. Dieta bezglutenowa może być wprowadzona czasowo, zgodnie z zaleceniem lekarza.

Nieceliaklia – nadwrażliwość na gluten

Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS) jest stosunkowo niedawno opisaną choroba związaną
z nietolerancją glutenu. U części osób, które negatywnie reagują na spożycie produktów z glutenem, nie zostaje potwierdzona ani choroba trzewna, ani alergia na gluten. W takich wypadkach rozpoznawana jest nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Nietolerancja glutenu objawy:

• biegunka

• bóle brzucha

• wzdęcia

• zmęczenie

• apatia

• wysypka

• bóle głowy

• spadek nastroju

• anemia

Diagnostyka choroby jeśli wykluczymy celiakie oraz alergię  polega na ocenie objawów oraz obserwacji pacjenta w trakcie stosowania diety bezglutenowej i po ponownym wprowadzeniu glutenu do jadłospisu. Objawy NCGS są podobne do objawów celiakii, ale występują szybciej bo godziny-dni po spożyciu glutenu. W przeciwieństwie do celiakii nie stwierdza się również uszkodzeń błony śluzowej
w biopsji jelita.

Dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa w ostatnim czasie stała się w naszym kraju bardzo popularna, nie ma co do tego wątpliwości. Temat „bezglutenu” oraz teorii z nim związanych pojawia się nieustannie
w mediach wszelkiego typu. Ukazują się krótkie noty, przykładowe przepisy, wywiady, a nawet obszerne publikacje aspirujące do miana specjalistycznych analiz. Jedno jest pewne nieważne czy cierpimy na celiakię, alergię na gluten czy nadwrażliwość na ten składnik, lekarstwo jest to samo – dieta bezglutenowa. Jedyną różnicą jest fakt, że celiakia skazuje nas na takie żywienie do końca życia,
w przypadku dwóch pozostałych dolegliwości dieta bez glutenu może być stosowana czasowo. Produkty dozwolone w diecie bezglutenowej to:

Jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych składników pożywienia ostatnich lat – gluten bo o nim mowa. Wiele osób wyklucza zawierające go produkty, a osoby, które jeszcze tego nie zrobili, zastanawiają się, czy nie pora na poważną zmianę w żywieniu. Czy naprawdę jest się czego obawiać? Czym jest nietolerancja glutenu, a czym uczulenia na ten produkt? Glutenem nazywamy mieszaninę białek występujących w ziarnach pszenicy, żyta czy jęczmienia, która może narobić niezłego bałaganu w naszym przewodzie pokarmowym. Nadaje on kleistość i jest czynnikiem warunkującym udane, puszyste wypieki. Jednak niektóre z białek wchodzących w skład podstawowych zbóż mogą być zagrożeniem dla zdrowia osób z chorobą genetyczną, jaką jest celiakia. Jednakże gluten jest substancją złożoną i w każdym z tych zbóż ma nieco inną budowę.

Co nie zmienia faktu, że to właśnie gluten, który jest bardzo trudny do strawienia, o ile w ogóle jest to możliwe, powoduje największe spustoszenie w naszym organizmie. Badania naukowe dowodzą, że zalegający w jelitach gluten może doprowadzić do „rozszczelnienia” jelita na poziomie międzykomórkowym, a w konsekwencji wywołać zespół cieknącego jelita.  Osoby, które cierpią
z jakichkolwiek powodów na zespół jelita drażliwego powinny bezwzględnie unikać glutenu. Więc okazuje się, że gluten może być niezdrowy dla każdego z nas niezależnie od tego czy tolerujemy go czy też nie.

Nietolerancja glutenu

Nietolerancja glutenu to tylko jedna z atrakcji, którą może zafundować nam ten składnik pożywienia. Możemy mieć też do czynienia z uczuleniem na gluten. Nie należy go mylić z celiakią. Są to zupełnie inne choroby. Gluten jest jednym z najczęściej uczulających składników pożywienia około 10-25% alergików pokarmowych jest uczulonych właśnie na to białko roślinne. Nietolerancja polega na wytwarzaniu przeciwciał gliadyny – składnika glutenu. To właśnie obecność tych przeciwciał może doprowadzić do rozwoju choroby celiakii oraz uszkodzenia kosmków jelitowych.

Coraz większym problemem jest też nadwrażliwość na gluten. Dolegliwość tę stwierdza się
w przypadku, kiedy badania diagnostyczne wykluczają celiakie i alergię oraz nie obserwuje się zaniku kosmków jelitowych, jednakże występują uciążliwe objawy. Nadwrażliwość na gluten często jest mylona z zespołem jelita drażliwego. Produkty, których należy unikać przy nietolerancji glutenu to:

• produkty zbożowe z pszenicy, owsa, jęczmienia i żyta (kasze, makarony, płatki)

• pieczywo (każde, o ile nie jest oznaczone jako bezglutenowe)

• ciasta, ciastka, drożdżówki upieczone z niedozwolonej mąki

• niskiej jakości produkty mięsne: kiełbasy, kaszanka, pasztetowa, parówki, mielonki, pasztety

• zupy, sosy w proszku

• musztardy i majonezy

• produkty zawierające słód i ekstrakt słodowy

• panierowana żywność, wyroby garmażeryjne

Celiakia

Dzięki postępowi badań i obserwacjom klinicznym wiemy, że celiakia nie jest tylko chorobą jelit,
a całego ustroju, wywołaną przez uwarunkowaną genetycznie nieprawidłową odpowiedź immunologiczną organizmu na spożywany gluten. Celiakia może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej diagnozowana jest u dzieci. Klasyczna postać choroby objawia się biegunką, wzdęciami brzucha i chudnięciem. U dzieci często występują zaburzenia wzrostu.

Kobiety zapadają nawet dwa razy częściej na celiakię niż mężczyźni. Bardziej narażeni na tę chorobę są też mieszkańcy krajów, gdzie podstawowym produktem spożywczym są zboża. Badania przesiewowe przeprowadzone u dawców krwi w Europie i USA wykazały, że bezobjawowa choroba trzewna występuje z częstością od 1 do 3 przypadków na 100 mieszkańców. Według szacunków około 1% populacji choruje na celiakię, zaś na jednego pacjenta z rozpoznaniem tej choroby, przypada w Europie od 7 do 10 niezdiagnozowanych przypadków. Osoby dotknięte celiakią, nie mogą jeść glutenu. Ich organizm reaguje wytworzeniem reakcji immunologicznej na tę grupę białek. Najprościej mówiąc – są na niego uczulone. Choroba w skrajnych przypadkach powoduje zanik kosmków jelitowych, co uniemożliwia wchłanianie składników odżywczych z pokarmu. Dlatego osoby cierpiące na tę dolegliwość, muszą przejść na restrykcyjną dietę.

Alergia na gluten

Alergia na gluten nie jest tym samym co celiakia, ale obie choroby należą do grupy nietolerancji pokarmowych. Jest to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na białka obecne w pszenicy, w tym gluten. Alergię pokarmową na pszenicę najczęściej obserwuje się u dzieci. Część chorych
w czasie dojrzewania „wyrasta” z tej alergii. Alergia na gluten występuje stosunkowo często – aż 10 do nawet 20 procent osób z alergią pokarmową ma objawy uczulenia na gluten. Mogą występować zarówno w ciągu kilku minut po kontakcie z alergenem, jak i w późniejszym czasie. Nietolerancja glutenu objawy obejmują:

• nudności i wymioty

• biegunkę

• podrażnienie jamy ustnej i gardła

• pokrzywkę skórną

• wodnisty katar czy trudności w oddychaniu

Leczenie alergii na gluten polega m.in. na wykluczeniu tego zboża z jadłospisu. Dieta bezglutenowa może być wprowadzona czasowo, zgodnie z zaleceniem lekarza.

Nieceliaklia – nadwrażliwość na gluten

Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS) jest stosunkowo niedawno opisaną choroba związaną
z nietolerancją glutenu. U części osób, które negatywnie reagują na spożycie produktów z glutenem, nie zostaje potwierdzona ani choroba trzewna, ani alergia na gluten. W takich wypadkach rozpoznawana jest nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Nietolerancja glutenu objawy:

• biegunka

• bóle brzucha

• wzdęcia

• zmęczenie

• apatia

• wysypka

• bóle głowy

• spadek nastroju

• anemia

Diagnostyka choroby jeśli wykluczymy celiakie oraz alergię  polega na ocenie objawów oraz obserwacji pacjenta w trakcie stosowania diety bezglutenowej i po ponownym wprowadzeniu glutenu do jadłospisu. Objawy NCGS są podobne do objawów celiakii, ale występują szybciej bo godziny-dni po spożyciu glutenu. W przeciwieństwie do celiakii nie stwierdza się również uszkodzeń błony śluzowej
w biopsji jelita.

Dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa w ostatnim czasie stała się w naszym kraju bardzo popularna, nie ma co do tego wątpliwości. Temat „bezglutenu” oraz teorii z nim związanych pojawia się nieustannie
w mediach wszelkiego typu. Ukazują się krótkie noty, przykładowe przepisy, wywiady, a nawet obszerne publikacje aspirujące do miana specjalistycznych analiz. Jedno jest pewne nieważne czy cierpimy na celiakię, alergię na gluten czy nadwrażliwość na ten składnik, lekarstwo jest to samo – dieta bezglutenowa. Jedyną różnicą jest fakt, że celiakia skazuje nas na takie żywienie do końca życia,
w przypadku dwóch pozostałych dolegliwości dieta bez glutenu może być stosowana czasowo. Produkty dozwolone w diecie bezglutenowej to: