Gdy brakuje nam białka w diecie

Białka należą do podstawowych składników odżywczych, stanowią najważniejszy element budulcowy wszystkich organizmów żywych. Czasami używana jest ich inna nazwa – proteiny ta pojęcie wywodzi się z języka greckiego od słowa protos –„pierwszy”, „najważniejszy”.  Warunkując wzrost i regenerację komórek, białko powinno być dostarczane w diecie w zależności od zapotrzebowania: stanu fizjologicznego, aktywności fizycznej.

W postaci hormonów i enzymów reguluje pracę całego organizmu wpływając na procesy metaboliczne. Białko znane pod nazwą protein stanowi około 20% masy naszego ciała, wchodząc głównie w skład mięśni. Zbudowane jest z elementów: aminokwasów, które dzielimy na endogenne wytwarzane w naszym organizmie oraz egzogenne, które dostarczane muszą być wraz z pożywieniem. Nawet, jeśli dostarcza się duże ilości kalorii w diecie, to niedobór białka będzie wywoływał uczucie głodu, które tylko chwilowo ustępuje po posiłku. Po dłuższym czasie niedoboru białek pojawi się osłabienie i utrata masy ciała, ponieważ organizm zmuszony jest do trawienia swoich własnych – w pierwszej kolejności będą to mięśnie.

Niedobór białka w naszym organizmie

Brak odpowiedniej ilości białka w diecie to najzwyczajniej brak efektów. Czysta masa mięśniowa w takim przypadku stoi w miejscu. Pojawia się stagnacja mięśni.

Warto pamiętać, iż białko to główny składnik budulcowy ludzkiego organizmu, zwłaszcza struktur mięśniowych i tylko przy zaspokojeniu zapotrzebowania na aminokwasy jest możliwy rozwój muskulatury.

Ponadto niedobór białek powoduje zahamowanie wzrostu i dojrzewania, hipoalbuminemię, apatię, brak łaknienia, zmiany skórne, nacieczenia tłuszczowe wątroby. Sam niedobór protein jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci powodując zahamowanie wzrostu i rozwoju umysłowego, zmniejszenie masy ciała, a u kobiet w ciąży białko jest konieczne do utrzymania prawidłowego wzrostu i rozwoju płodu, do wytworzenia potrzebnej matce i dziecku większej ilości krwi. Brak odpowiedniej ilości białka może także zwiększyć podatność na choroby infekcyjne u dzieci, natomiast u matek karmiących piersią białko stanowi podstawę wzmożonej produkcji mleka.

W przypadku niedoborów białka w pożywieniu obserwuje się zahamowanie wielu procesów przemian metabolicznych lub ich zaburzenie, niedokrwistość, zanik odporności, zanik tkanki mięśniowej, zmiany degeneracyjne w narządach, ogólne osłabienie, apatię i zanik sprawności. Należy jednak zwrócić uwagę, iż sam niedobór białka czy też brak jego odpowiedniej podaży w pożywieniu nie musi odpowiadać z w/w schorzenia. Wynikiem tego może być nieprawidłowe wchłanianie i przyswajanie protein.

Inne skutki niedoboru białka

Stwierdzono związek niedoboru tzw. białka C z występowaniem udaru mózgu. Nie jest to tak ważny czynnik, jak sądzono wcześniej, jednak może przesądzać o udarze, szczególnie, gdy istnieją inne czynniki ryzyka. Brak białka dystrofiny jest przyczyną takich schorzeń jak dystrofia mięśniowa Duchanne’a i Beckera. Choroba dotyka również mięśnia sercowego, gdzie dochodzi do kardiomiopatii czyli powiększeniu i usztywnieniu ścian komór sercowych.

Inne skutki niedoborów białka w organizmie mogą występować w postaci osłabienia zdolności regeneracji tkanek, łamliwość paznokci, wypadanie włosów, szorstkość skóry, wczesne starzenie się  mi.in: zmarszczki, obrzęki stawów, owrzodzenia w układzie pokarmowym, anemia, depresja. Czasami niektórzy popadają w skrajności w skrajność
i w społeczeństwie w krajach rozwiniętych spożywają duże, a często zbyt duże ilości białek. Może to powodować osteoporozę, która polega na zaburzeniach w strukturze kości. Warstwa korowa staje się cienka, a gęstość tkanki kostnej ogólnie się zmniejsza. Powoduje to kruchość i łamliwość kości

Czy można przesadzić z białkiem?

Nie należy przesadzać z ilością spożywanego białka. Nadmiar może doprowadzić do wysokiego poziomu cholesterolu i niektórych chorób, na przykład podagry. Nadmierna podaż białka powoduje zaburzenia metabolizmu, czego wynikiem jest wiele chorób, nazywanych cywilizacyjnymi – m.in. miażdżyca. Zaburzeniu ulega praca silnie obciążonych organów, takich jak wątroba i nerki.

Nadmiaru białek w organizmie przyczynia się do wzrostu zachorowalności na choroby serca, nowotwory jelita grubego, alergie, choroby nerwowe i nadciśnienie tętnicze. Ponadto częściej występują zaparcia, nerwowości i kłopoty ze snem. Nadmiar spożywanego białka w stosunku do zapotrzebowania ustroju powoduje zwiększenie ilości wydalanych związków azotowych czyli dodatkowe obciążenie nerek i wątroby. Nadwyżka białka u niemowląt może spowodować biegunki, objawy kwasicy, odwodnienie, hiperamonemię i gorączkę.

Poza tym nadmierne spożycie białka wiąże się przeważnie ze zwiększeniem konsumpcji mięsa, wędlin i serów, które zawierają duży odsetek tłuszczu. Powyższe rozważania na temat białka można podsumować następująco: pamiętać należy, że człowiek nie ma możliwości gromadzenia zapasów białka i dlatego powinien spożywać je w diecie każdego dnia na wymaganym poziome. Powinniśmy zadbać, żeby źródło białka było zróżnicowane tak, aby dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych aminokwasów, których nie jest w stanie samodzielnie zsyntetyzować.

———-

Adrian Stanisławski